Iedereen kent natuurlijk de omegavetzuren wel van de gekende tv-reclames van zuivelproducten en iedereen weet wel dat het gezond is. Maar vrijwel niemand weet eigenlijk “waarom” het nu gezond is. En daar gaan we vandaag achter komen.
Hoe spiermassa het metabolisme beïnvloedt
Omega-3 vetzuren:
Omega-3-vetzuren komen voor in bepaalde vissoorten, zoals zalm, makreel en sardines, maar ook in lijnzaad, chiazaad en walnoten. Deze vetzuren spelen verschillende cruciale rollen in ons lichaam:
Hartgezondheid: Omega-3 vetzuren zijn uitgebreid bestudeerd vanwege hun hartbeschermende voordelen. Ze helpen het risico op hartaandoeningen te verminderen door de triglyceridenspiegels te verlagen, de vorming van bloedstolsels te verminderen en ontstekingen in de bloedvaten te verminderen.
Hersenfunctie: Omega-3's zijn belangrijk voor de ontwikkeling en functie van de hersenen. Ze zijn vooral gunstig voor de cognitieve functie, het geheugen en de stemmingsregulatie. Deze vetzuren zijn ook in verband gebracht met een lager risico op leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang.
Gewrichtsgezondheid: Omega-3 vetzuren hebben ontstekingsremmende eigenschappen die gewrichtspijn en stijfheid kunnen helpen verminderen bij aandoeningen zoals artritis.
Ooggezondheid: Deze vetzuren zijn essentieel voor het behoud van een goed gezichtsvermogen, vooral bij oudere volwassenen. Ze helpen beschermen tegen leeftijdsgebonden maculaire degeneratie, een veel voorkomende oorzaak van verlies van gezichtsvermogen.
Omega-6 vetzuren:
Omega-6-vetzuren zijn overvloedig aanwezig in veel plantaardige oliën, zoals sojaolie, maïsolie en zonnebloemolie. Ze zitten ook in noten en zaden. Hoewel omega-6's noodzakelijk zijn voor onze gezondheid, is het belangrijk om een evenwicht te bewaren tussen de inname van omega-3 en omega-6. Te veel omega-6 en te weinig omega-3 in onze voeding kan leiden tot gezondheidsrisico's:
Ontsteking: Omega-6-vetzuren kunnen bij overmatige consumptie ontstekingen bevorderen. Chronische ontsteking wordt in verband gebracht met verschillende gezondheidsproblemen, waaronder hartaandoeningen, diabetes en bepaalde vormen van kanker. Daarom is het belangrijk om omega-6's met mate te consumeren en te zorgen voor een gezonde balans met omega-3's.
Omega-9 vetzuren:
Omega-9-vetzuren komen voornamelijk voor in olijfolie, avocado's en noten. In tegenstelling tot omega-3 en omega-6 worden omega-9-vetzuren niet als essentieel beschouwd, omdat ons lichaam ze zelf kan produceren. Het consumeren van voedingsmiddelen die rijk zijn aan omega-9's biedt echter nog steeds enkele voordelen:
Gezondheid van het hart: Van omega-9's is aangetoond dat ze de cardiovasculaire gezondheid verbeteren door het LDL (slechte) cholesterolgehalte te verlagen en het HDL (goede) cholesterolgehalte te verhogen. Ze kunnen ook helpen de bloeddruk te verlagen en het risico op hartaandoeningen te verminderen.
Ontstekingsremmende effecten: Omega-9's hebben ontstekingsremmende eigenschappen die kunnen helpen ontstekingen in het lichaam te verminderen en de algehele gezondheid te ondersteunen.
Dus?
Samenvattend zijn omega-3-vetzuren cruciaal voor de gezondheid van het hart, de hersenfunctie, de gezondheid van gewrichten en de gezondheid van de ogen.
Omega-6-vetzuren zijn ook belangrijk, maar een overmatige inname kan ontstekingen bevorderen, dus het is essentieel om een evenwicht te bewaren met omega-3-vetzuren. Heel veel mensen eten onbewust veel te veel omega 6 onder het idee dat ze daarmee “gezond” bezig zijn, terwijl ze vaak een compleet averechts effect creëren.
Het is er de afgelopen jaren en decennia ingedramd dat we met z’n allen plantaardig moeten eten omdat het zogenaamd gezonder zou zijn. Als bijgevolg is de verhouding tussen omega-3 en omega-6 bij de gemiddelde persoon volledig uit balans, met de vele gezondsheidsproblemen als gevolg.
Onderzoek heeft bevestigd dat ons westerse dieet momenteel ongeveer 25 keer zoveel omega 6 bevat als omega 3. Nochtans zijn wetenschappers het erover eens dat een goede verhouding voor onze gezondheid eigenlijk minimaal één op twee zou moeten zijn. Onze voorouders kregen deze vetzuren wel nog in de juiste verhoudingen op hun menu.
Sterker nog: zij hadden zelfs een gemiddelde omega 3 tegen omega 6 verhouding van één op één op het menu!
Een radicale wijziging in ons dieet: Eén van de grote veranderingen in ons dieet tegenover dat van pakweg honderd jaar geleden is de toegenomen consumptie van vlees. Vlees dat afkomstig is van dieren die zelf grotendeels gevoed worden met granen die rijk zijn aan omega 6 vetzuren. Ook zijn we met z'n allen meer plantaardige oliën gaan consumeren: maïs- en zonnebloemolie bijvoorbeeld.
Ook de industriële manier van voeding produceren en verwerken, met veel verzadigde en transvetten, draagt bij aan het probleem. Dat deze verandering in ons dieet echt grootschalig was en we de gevolgen ervan niet mogen onderschatten blijkt onder andere uit deze uitspraak van Joseph Hibbeln, een gerenommeerd wetenschapper aan het National Institute of Health in de VS die veel onderzoek verricht heeft naar deze vetzuren:
“De toegenomen consumptie van omega 6 in de afgelopen eeuw mag beschouwd worden als een grootschalig ongecontroleerd experiment en heeft waarschijnlijk een grote toename veroorzaakt in agressief gedrag, depressies en cardiovasculaire overlijdens.”
Dit onevenwicht heeft inderdaad negatieve gevolgen voor onze gezondheid: gezondheidswetenschappers zien een link met toegenomen hart- en vaatziekten, ontstekingen en auto-immuunziektes maar ook met een sterke toename van een aantal psychische klachten. Hoe valt dit te verklaren?
De biochemische verklaring
Omega 3 en omega 6 gebruiken dezelfde enzymen om kortketen vetzuren om te zetten naar langketen vetzuren. Begin je met omega 3 aan dit proces dan bekom je een ander type eicosanoïde dan met omega 6. Eicosanoïden zijn weefselhormonen, en de hormonen die uit omega 6 worden geproduceerd zijn, indien er niet voldoende omega-3 in de voeding aanwezig is (daarover hieronder meer), veroorzakers van ontstekingen. De eicosanoïden die voortkomen uit omega 3 zijn dan weer ontstekingsremmers.
Dit kan verwarrend klinken, want waarom bevatten omega 3 supplementen dan vaak ook omega 6? En waarom kunnen we dan her en der in de mediaverhalen lezen over de ontstekings-remmende eigenschappen die omega 6 ook heeft? Wel het is ingewikkeld: indien omega 3 in de juiste balans in onze voeding aanwezig is dan levert ook omega 6 ons weefselhormonen op die ontstekingsremmend werken. Het is dus pas als er een groot tekort aan omega 3 is dat omega 6 schadelijk wordt voor onze gezondheid.
Hoewel omega-9-vetzuren niet als essentieel worden beschouwd, bieden ze nog steeds voordelen voor de gezondheid van het hart en hebben ze ontstekingsremmende eigenschappen. Het opnemen van een verscheidenheid aan voedingsmiddelen die rijk zijn aan deze vetzuren als onderdeel van een uitgebalanceerd dieet kan bijdragen aan het algehele welzijn.